Benevolenza e saggezza di Timoleonte

Quibus rebus confectis cum propter diuturnitatem belli non solum regiones, sed etiam urbes desertas videret, conquisivit, quos potuit, primum Siculos; dein Corintho arcessivit colonos, quod ab his initio Syracusae erant conditae. 2 Civibus veteribus sua restituit, novis bello vacuefactas possessiones divisit; urbium moenia disiecta fanaque deserta refecit; civitatibus leges libertatemque reddidit; ex maximo bello tantum otium totae insulae conciliavit, ut hic conditor urbium earum, non illi, qui initio deduxerant, videretur. 3 Arcem Syracusis, quam munierat Dionysius ad urbem obsidendam, a fundamentis disiecit; cetera tyrannidis propugnacula demolitus est deditque operam, ut quam minime multa vestigia servitutis manerent. 4 Cum tantis esset opibus, ut etiam invitis imperare posset, tantum autem amorem haberet omnium Siculorum, ut nullo recusante regnum obtinere, maluit se diligi quam metui. Itaque, cum primum potuit, imperium deposuit ac privatus Syracusis, quod reliquum vitae fuit, vixit. 5 Neque vero id imperite fecit. Nam quod ceteri reges imperio potuerunt, hic benevolentia tenuit. Nullus honos huic defuit, neque postea res ulla Syracusis gesta est publice, de qua prius sit decretum quam Timoleontis sententia cognita. 6 Nullius umquam consilium non modo antelatum, sed ne comparatum quidem est; neque id magis benevolentia factum est quam prudentia.

Compiute queste imprese, per la lunga durata della guerra vedendo deserte non solo le regioni, ma anche le città, cercò (gli uomini) che poté, anzitutto Siculi; poi da Corinto fece venire coloni, perché da questi all’inizio era stata fondata Siracusa. Agli antichi cittadini restituì le loro cose, ai nuovi divise i possedimenti resi vuoti dalla guerra; ricostruì le mura abbattute ed i templi abbandonati; ridiede alle cittadinanze leggi e libertà; dalla guerra più grande donò a tutta l’isola una pace così grande, che sembrava costui il fondatore di quelle città, non quelli, che all’inizio le avevano fondate.
Distrusse dalle fondamenta a Siracusa la rocca, che Dionisio aveva fortificato per sottomettere la città; demolì le altre fortezze della tirannide e fece in modo che rimanessero quanto minimamente (possibile) le molte vestigia della schiavitù. Essendo di tali potenze da poter comandare anche ai contrari, ma da avere così grande amore di tutti i Siculi, da (poter) tenere il potere, senza che nessuno si opponesse, preferì essere amato che temuto. E così appena poté, depose il potere e visse da privato a Siracusa, quello che fu il resto della vita.
Ma no fece ciò senza attenzione. Infatti quello che gli altri re poterono col potere, costui l’ottenne con la benevolenza. Nessun prestigio gli mancò, né poi a Siracusa nessuna cosa fu compiuta pubblicamente, di cui si fosse deciso prima che (fosse) sentito il parere di Timoleonte. Di nessuno mai fu preferito non solo il consiglio, ma neppure confrontato; né ciò fu fatto con benevolenza più che con saggezza.