De Cincinnati honestate

Ferox Aequorum populus brevi tempore Romam obsederat et tristes ruinas Romanis parabat. Tunc senatus de gravi periculo disputavit et consilium cepit: Cincinnatus, strenuus et parcus vir, dictator creatus est. Cincinnatus extra Urbem vivebat: assiduo labore humilem familiam suam sustentabat et cum filiis suis agellum suum arabat. Cum senatorum mandata cogno vit, statim familiam agellumque reliquit et Romam pro patria accurrit. Omnem exercitum convocavit et gravibus verbis de Romanorum pristina virtute omnium militum animos exci tavit. Deinde, postquam imperium sumpsit, contra Aequos processit. Acris pugna fuit, quà (con la quale) victoria ab audacibus Romanis obtenta est. Itaque, postquam patriae libertas restituta est, Cincinnatus, quia magna modestia praeditus erat, dictaturae renuntiavit et ad agrestes labores remeavit.

Il feroce popolo degli Equi in poco tempo aveva assediato Roma e preparava funeste disgrazie per i Romani. Allora il senato discusse del grave pericolo e prese una decisione: Cincinnato, uomo sobrio e valoroso, fu nominato dittatore. Cincinnato viveva fuori Roma: sostentava la sua umile famiglia con l’assiduo lavoro e arava il suo campicello con i figli. Quando apprese gli ordini dei senatori, subito lasciò la famiglia e il campicello e corse a Roma in difesa della patria. Convocò tutto l’esercito ed incitò gli animi di tutti i soldati con intense parole sull’antico valore dei Romani. Poi, dopo che assunse il potere, avanzò contro gli Equi. Fu violenta la battaglia con la quale dai coraggiosi Romani fu ottenuta la vittoria. E così, dopo che la libertà fu restituita alla patria, Cincinnato, poiché era dotato di grande moderazione, rinunciò alla dittatura e tornò ai lavori agresti.