I Falisci si consegnano a Furio Camillo

Cum Marcus Furius Camillus urbem Falerios obsideret, ludi magister plurimos et nobilissimos inde pueros, velut ambulandi gratia, eductos, in castra Romanorum perducere voluit. Quibus Camillo traditis, putabant Faliscos, deposito bello, Romanis sese dedituros esse. Camillus autem perfidiam proditoris adeo detestatus est ut clamaverit: «Non ad similem tui, venisti! Sunt belli sicut et pacis iura: arma nobis capienda sunt non adversus eam aetatem cui etiam captis urbibus parcitur, sed adversus armatos qui castra Romana oppugnaverunt». Denudari deinde ludi magistrum iussit, eum in urbem reducendum pueris tradidit, virgasque eis dedit, quibus euntem verberarent. Statim Falisci, beneficio magis quam armis victi portas Romanis aperire maluerunt.

Lhomond

Quando Marco Furio Camillo assediava la città di Falerii, un maestro di scuola da lì volle condurre nell’accampamento dei Romani, dopo averli fatti uscire, come per passeggiare, moltissimi e nobilissimi fanciulli. Consegnatili a Camillo, ritenevano che i Falisci, tralasciata la guerra, si sarebbero consegnati ai Romani. Ma Camillo esecrò a tal punto la perfidia del traditore che gridò: «Non sei giunto da un tuo simile! Ci sono le leggi di guerra così come anche quelle della pace: dobbiamo prendere le armi non contro quell’età che si risparmia anche nelle città conquistate, ma contro uomini armati che hanno attaccato l’accampamento Romano». Quindi ordinò che il maestro di scuola venisse denudato, lo affidò ai fanciulli affinché lo riconducessero in città e diede loro delle verghe con cui lo percuotessero mentre andava. Subito i Falisci, vinti più da un beneficio che dalle armi, preferirono aprire le porte ai Romani.