Meriti di Epaminonda

Hic uxorem numquam duxit. In quo cum reprehenderetur, quod liberos non relinqueret, a Pelopida, qui filium habebat infamem, maleque eum in eo patriae consulere diceret, “Vide, Inquit, ne tu peius consulas, qui talem ex te natum relicturus sis. Neque vero stirps potest mihi deesse. Namque ex me natam relinquo pugnam Leuctricam, quae non modo mihi superstes, sed etiam immortalis sit necesse est. “Quo tempore duce Pelopida exules Thebas occuparunt et praesidium Lacedaemoniorum ex arce expulerunt, Epaminondas, quamdiu facta est caedes civium, domo se tenuit, quod neque malos defendere volebat neque impugnare, ne manus suorum sanguine cruentaret. Namque omnem civilem victoriam funestam putabat. Idem, postquam apud Cadmeam cum Lacedaemoniis pugnari coeptum est, in primis stetit. Cuius de virtutibus vitaque satis erit dictum, si hoc unum adiunxero, quod nemo ibit infitias, Thebas et ante Epaminondam natum et post eiusdem interitum perpetuo alieno paruisse imperio; contra ea, quamdiu ille praefuerit rei publicae, caput fuisse totius Graeciae. Ex quo intellegi potest unum hominem pluris quam civitatem fuisse.

Esperienze di traduzione – Pag.135 n.7 – Cornelio Nepote

Costui non prese mai moglie. Ed essendo rimproverato in questo, perché non lasciava figli, da Pelopida che aveva un figlio malfamato, e diceva che in questo provvedeva male alla patria, “Vedi, disse, che tu non provveda peggio, che hai intenzione di lasciare uno tale, nato da te. Ma a me non può mancare una stirpe. Infatti lascio una nata da me, la battaglia di Leuttra, che non solo è necessario che mi sopravviva, ma anzi che sia immortale”. Nel tempo in cui, sotto il comando di Pelopida, gli esuli occuparono Tebe e cacciarono dalla rocca la guarnigione dei Lacedemoni, Epaminonda, fin che ci fu la strage dei cittadini, si tenne in casa, perché né voleva difendere i malvagi né opporsi, per non macchiare le mani col sangue dei suoi. Infatti riteneva funesta ogni vittoria civile. Ugualmente, dopo che presso Cadmea si cominciò a combattere contro i Lacedemoni, stette tra i primi. Ma sulle sue qualità e vita sarà stato detto abbastanza, se questo solo avrò aggiunto, che nessuno non riconoscerà, che Tebe sia prima della nascita di Epaminonda sia dopo la sua morte ha obbedito ad un continuo potere di altri; e che invece, fin che lui fu a capo dello stato, fu capitale di tutta la Grecia. Ma da ciò si può capire che un solo individuo valeva più di tutta la cittadinanza.