Una moglie di fronte a una domanda insidiosa

Etiam in illis interrogationibus socraticis quorum paulo ante feci mentionem, cavendum est ne incaute respondeas, ut apud Aeschinen socraticum male respondit Aspasiae Xenophontis uxor;quod Cicero his verbis transfert: “Dic mihi, quaeso, Xenophontis uxor, si vicina tua melius habeat aurum quam tu habes, utrumne illud an tuum malis?”. “illud” – inquit. “quid? si vestrem et ceterum ornatum muliebrem pretii maioris habeat quam tu habes, tuumne an illus malis?”. “illius vero” respondit. “Age sis – inquit – si virum illa meliorem habeat quam tu habes, utrumne tuum virum malis san illius?” Hic mulier erubuit, merito: male enim responderat se malle alienum aurum quam suum;nam est id improbum.At si respondisset malle se aurum suum tale esse quale illud esset, potuisset pudice rispondere malle se virum suum talem esse qualis melior esset.

Anche in quei dialoghi socratici dei quali poco sopra ho fatto menzione bisogna guardarsi dal rispondere incautamente, come rispose male presso il socratico Eschine Aspasia, moglie di Senofonte; episodio che Cicerone tramanda con queste parole: “Dimmi, ti prego, sposa di Senofonte, se una tua vicina abbia più oro di quanto tu ne abbia, preferiresti quello o il tuo?” “Quello”, disse. “E allora? Se abbia una veste ed altro femminile ornamento di maggior valore di quello che hai tu, preferiresti il tuo o quello?” “Sicuramente quello”, rispose. “Ti prego – disse – se quella abbia un marito migliore di quanto tu abbia, preferiresti tuo marito o il suo?”. A questo punto la donna arrossì, e giustamente: infatti aveva risposto male che avrebbe preferito l’oro altrui al proprio, perché ciò è iniquo. Ma se avesse risposto che preferiva il proprio oro tale quale quello era, avrebbe potuto modestamente rispondere che preferiva che suo marito fosse tale quale era il migliore.