Cesare è diventato troppo potente

Caesari imbecillo resistendum fuit et id erat facile; nunc ei sunt legiones undecim, equitatus tantus quantum volet, Transpadani, plebes urbana, tot tribuni plebis, tam perdita iuventus, tanta audacia. Cum hoc aut depugnandum est aut habenda e lege ratio . “Depugna ? inquis, amice ? potius quam servias. “Ut quid? (Ut) si victus eris, proscriberis, si viceris, tamen servias?”. “Quid ergo ? inquis ? facturus es?”. Idem quod faciunt pecudes quae, dispulsae, greges sui generis sequuntur. Ut bos armenta sic ego bonos viros aut eos, quicumque dicentur boni, sequar, etiam si ruent. Quid sit optimum, male contractis rebus, plane video. Nemini enim est exploratum, cum ad arma ventum sit, quid futurum sit.

Cicerone

Ci si dovette opporre a Cesare debole e ciò era facile; ora ha undici legioni, tanta cavalleria quanta ne vorrà, i Transpadani, la plebe urbana, tanti tribuni della plebe, tanta gioventù dissoluta, tanta audacia. Con questo o bisogna combattere o fare i conti in base alla legge. «Combatti – dici, amico – piuttosto che servire». «A che pro? Per essere proscritto, se sarai vinto, se vincerai, per tuttavia servire?». «Dunque cosa – dici – hai intenzione di fare?». La stessa cosa che fanno i capi di bestiame che, scacciati, seguono i greggi della loro specie. Come i buoi (seguono) le mandrie, così io seguirò gli uomini perbene o chiunque sarà detto perbene, anche se precipiteranno. Vedo chiaramente quale sia la cosa migliore, essendo le cose così malamente imbrogliate. Nessuno infatti sa cosa è destinato ad accadere, quando si sia giunti alle armi.