La spada di Damocle (I)

Duodequadraginta annos tyrannus Syracusanorum fuit Dionysius; urbem, igitur, pulcherrimam et floridissimam tenuit et fuit, vero, vir summae temperantiae in victu et magnae industriae in rebus gerendis. Praeterea Dionysius ipse iudicavit quam esset beatus. Olim quidam ex eius adsentatoribus, Damocles, commemorabat in sermone copias eius, opes, maiestatem dominatus, rerum abundantiam, magnificentiam aedium regiarum; ergo ille negabat umquam beatiorem quemquam fuisse. Tunc Dionysius ei dixit: «Visne igitur, o Damocles, quoniam te haec vita delectat, ipse eam degustare et fortunam experiri meam?».

Cicerone

Dionigi fu tiranno dei Siracusani per trentotto anni; dunque occupò la bellissima e floridissima città e fu, in verità, un uomo di grandissima sobrietà nel tenore di vita e di grande operosità nell’amministrare le cose. Inoltre Dionigi stesso giudicò quanto fosse fortunato. Un giorno uno dei suoi adulatori, Damocle, menzionava in un discorso le armate, le risorse di quello (= di Dionigi), la maestà del dominio, l’abbondanza delle ricchezze, la magnificenza della reggia; perciò egli diceva che non c’era mai stato nessuno più fortunato. Allora Dionigi gli disse: «Vuoi dunque, Damocle, poiché questa vita ti allieta, provarla tu stesso e sperimentare la mia fortuna?».