Non si deve temerela vecchiaia

O miserum senem qui mortem contemnendam esse in tam longa aetate non viderit! Quae aut plane neglegenda est, si omnino exstinguit animum, aut etiam optanda, si aliquo eum deducit, ubi sit futurus aeternus; atqui tertium certe nihil inveniri potest. Quid igitur timeam, si aut non miser post mortem aut beatus etiam futurus sum? Quamquam quis est tam stultus, quamvis sit adulescens, cui sit exploratum se ad vesperum esse victurum? Quin etiam aetas illa multo plures quam nostra casus mortis habet: facilius in morbos incidunt adulescentes, gravius aegrotant, tristius curantur. Itaque pauci veniunt ad senectutem; quod nisi ita accideret, melius et prudentius viveretur. Mens enim et ratio et consilium in senibus est; qui si nulli fuissent, nullae omnino civitates fuissent.

Cicerone

O misero il vecchio che non abbia capito che in una vita così lunga la morte deve essere disdegnata! Essa o deve essere totalmente trascurata, se estingue completamente lo spirito, o deve essere persino desiderata, se lo conduce in qualche altro luogo, dove sia destinato a vivere immortale; del resto non si può certamente trovare una terza possibilità. Perchè dunque dovrei temere, se dopo la morte sono destinato ad essere o non infelice o persino beato? Per altro chi è tanto stolto, quantunque sia giovane, da essere sicuro che vivrà fino a sera? Anzi quell’età ha molte più occasioni di morte della nostra: gli adolescenti cadono più facilmente nelle malattie, si ammalano più gravemente, si curano più difficilmente. Perciò pochi arrivano fino alla vecchiaia; se questo non accadesse, si vivrebbe meglio e più saggiamente. Infatti nei vecchi c’è riflessione e raziocinio e avvedutezza; se costoro non ci fossero stati, non ci sarebbe assolutamente stata nessuna nazione.