Due eroi leggendari

Porsenna Cloeliam nobilem virginem inter obsides accepit, quae deceptis custodibus noctu castris eius egressa equum, quem fors dederat, arripuit et Tiberim traiecit. A Porsenna per legatos repetita, reddita est. Cuius ille virtutem admiratus cum quibus optasset in patriam redire permisit. Illa virgines puerosque elegit, quorum aetatem iniuriae obnoxiam sciebat. Huic statua equestris in foro posita. Romani cum adversus Veientes bellarent, eos sibi hostes familia Fabiorum privato nomine depoposcit; et profecti trecenti sex duce Fabio consule. Cum saepe victores exstitissent, apud Cremeram fluvium castra posuere. Veientes ad dolos conversi pecora ex diverso in conspecto illorum protulerunt. ad quae progressi Fabii in insidias delapsi usque ad unum occisione perierunt. Dies, quo id factum est, inter nefastos relatus. Porta, qua profecti erant, Scelerata est appellata. Unus ex ea gente propter impuberem aetatem domi relictus genus propagavit ad Q. Fabium Maximum, qui Hannibalem mora fregit, Cunctator ab obtrectaribus dictus.

Porsenna ricevette la nobile fanciulla Clelia fra gli ostaggi, che ingannate le guardie di notte, uscendo dall’accampamento di costui, afferrò un cavallo, che la sorte le aveva dato, e passò il Tevere.
Ricercata da Porsenna per mezzo dei legati, venne recuperata. Egli ammirando la virtù di quella le permise di ritornare in patria con chi desiderasse. Ella scelse le fanciulle ed i fanciulli, di cui sapeva che l’età sarebbe stata oggetto di oltraggio. fu posta per lei una statua equestre nel foro.
I Romani combattendo contro i Veienti, la famiglia dei Fabi pretese per loro sotto nome privato quei nemici; e partirono sotto la guida del console Fabio 306. Essendosi spesso mostrati come vincitori, posero l’accampamento presso il fiume Cremera. I Veienti convertiti agli inganni posero dinanzi al cospetto di tutti le greggi in senso contrario.
I Fabi avanzando verso quelle cadendo nell’insidia perirono con l’uccisione di uno a uno. Il giorno, in cui avvenne ciò, fu annoverato tra i nefasti. La porta, tramite cui erano passati, fu definita scellerata. Uno solo di questa stirpe per la giovane età ritornato in patria continuò la discendenza fino a Q. Fabio Massimo, che distrusse Annibale con il temporeggiare, fu chiamato dai critici il temporeggiatore.