Motivi che hanno indotto Cicerone a scrivere il De Amicitia

Cum enim saepe mecum ageres, ut de amicitia scriberem aliquid, digna mihi res cum omnium cognitione tum nostra familiaritate uisa est. Itaque feci non inuitus ut prodessem multis rogatu tuo. Sed ut in Catone Maiore, qui est scriptus ad te de senectute, Catonem induxi senem disputantem, quia nulla uidebatur aptior persona quae de illa aetate loqueretur, quam eius qui et diutissime senex fuisset et in ipsa senectute praeter ceteros floruisset, sic cum accepissemus a patribus maxime memorabilem C. Laeli et P. Scipionis familiaritatem fuisse, idonea mihi Laeli persona uisa est, quae de amicitia ea ipsa dissereret, quae disputata ab eo meminisset Scaeuola. Genus autem hoc sermonum positum in hominum ueterum auctoritate et eorum illustrium plus nescio quo pacto uidetur habere grauitatis; itaque ipse mea legens sic adficior interdum, ut Catonem, non me loqui existumem. Sed ut tum ad senem senex de senectute, sic hoc libro ad amicum amicissimus scripsi de amicitia.

Esperienze di traduzione – Pag.199 n.7 – Cicerone

Poiché, infatti, spesso discutevi con me che scrivessi qualcosa sull’amicizia, questo argomento mi è sembrato degno non solo di essere conosciuto da tutti, ma anche dei nostri rapporti amichevoli. Così, scrissi quest’opera volentieri, perché, grazie alla tua richiesta, potessi giovare a molti. Ma, come nel “Cato Maior”, che è stato scritto in tuo onore sulla vecchiaia, ho rappresentato Catone da vecchio che discuteva, poiché nessun personaggio mi sembrava più adatto per parlare di quell’età di lui che ebbe una lunghissima vecchiaia e proprio durante la vecchiaia ebbe una stagione felice molto più degli altri, così, dato che abbiamo saputo dagli antenati che l’amicizia di Gaio Lelio e Publio Scipione è stata veramente memorabile, mi è sembrato idoneo il personaggio di Lelio per esporre sull’amicizia quegli stessi concetti che Scevola si ricordava essere stati da lui trattati. Questo tipo di discorsi, poi, basato sull’autorevolezza degli antichi, e per di più famosi, sembra possedere, non so come, maggiore autorevolezza; così io stesso, leggendo la mia opera, sono così preso, talvolta, che penso che stia parlando Catone, non io. Ma, come allora ho scritto, io vecchio, ad un vecchio sulla vecchiaia, così in questo libro, io amicissimo, ad un amico sull’amicizia.