Cicerone fra i grandi della patria

Ego, quanta manus est coniuratorum, tantam me inimicorum multitu dinem suscepisse video, sed eam turpem iudico et infirmam et abiectam. Tantam laudem, quantä vos me vestris decretis honestastis (= honestavistis), nemo est assecutus: ceteris enim bene gesta re publica laudes tribuistis, mihi uni conservata re publica hanc gratulationem decrevistis. Sit Scipio clarus ille, cuius consilio atque virtute Hannibal in Africam redire atque Italia decedere coactus est; ornetur eximia laude alter Africanus, qui duas urbes huic imperio infestissimas, Carthaginem Numantiamque delevit; habeatur vir egregius Paulus ille, cuius currum rex potentissimus quondam et nobilissimus, Perses, honestavit; sit aeterna gloria Marius, qui bis Italiam obsidione et metu servitutis liberavit; anteponatur omnibus Pompeius, cuius res gestae atque virtutes iisdem regionibus ac terminis continentur, quibus solis cursus (continetur): erit profecto inter horum laudes aliquid loci nostrae gloriae.

Maiorum Lingua C

Io vedo che ho affrontato una schiera di nemici tanto grande quanto il gruppo dei congiurati, ma la reputo ignominiosa, debole e turpe. Nessuno ha perseguito un elogio tanto grande quanto quella con la quale mi avete gratificato con i vostri decreti: agli altri avete tributato lodi per avere bene retto lo stato, a me solo, per avere salvato lo stato, avete stabilito questo ringraziamento. Sia pure celebre quello Scipione, grazie al cui senno e al cui valore Annibale fu costretto a tornare in Africa e lasciare l’Italia; sia elogiato grandemente l’altro detto Africano, il quale distrusse due città molto ostili a questo dominio, Cartagine e Numanzia; sia ritenuto pure illustre quel Paolo, il cui carro un re un tempo molto potente e rinomato, Perseo, degnò di onore; abbia pure gloria eterna Mario, il quale liberò due volte l’Italia dall’assedio e dalla paura della schiavitù; sia anteposto a tutti Pompeo, le cui imprese e i cui valori sono contenuti nelle medesime regioni e confini, nei quali è contenuto il corso del sole; ci sarà certamente tra le lodi di costoro un posto per la mia fama!