Giugurta

Massinissa, Numidarum rex, in amicitiam receptus a P. Scipione, cui postea Africano cognomen fuit, multa et praeclara rei militaris facinora fecerat, igitur amicitia Masinissae bona atque honesta nobis fuit. Post eius mortem, Micipsa fìlius regnum obtinuit. Is Adherbalem et Hiempsalem genuit, lugurthamque fìlium Mastanabalis fratris, eodem cultu quo liberos suos domi habuit. Qui, ubi primum adolevit, ob maximas naturae dotes, omnibus carus erat. Micipsa quoque initio laetus fuerat, existimans virtutem lugurthae regno suo gloriae fore; tamen, postquam eum tam acceptum popularibus vidit, ut a civitate amoveret, eum ducem dedit Numidis, quos in Hispaniam mittebat, auxilio Romanorum. Hic lugurtha in tantam claritudinem brevi pervenit, ut nostris vehementer carus, Numantinis maximo terrori esset. Ea tempestate in exercitu nostro fuerunt complures nobiles, quibus divitiae potiores erant quam bonum honestumque, qui lugurthae animum accendebant, si Micipsam occidisset, fore ut regno Numidiae potiretur. Quod ille post reditum fecit.

Massinissa, re dei Numidi, accolto in amicizia da Publio Scipione, il quale ebbe poi il soprannome di Africano, aveva compiuto molte ed eccellenti imprese di attività militare. Perciò l’amicizia di Massinissa era utile e onorevole per noi. Dopo la sua morte ebbe il regno il figlio Micipsa. Costui generò Aderbale e lempsale, e tenne in casa Giugurta, figlio di suo fratello Mastanabale, col medesimo trattamento con cui (teneva) i suoi figli. Questi, appena divenne adolescente, per le sue grandissime doti naturali, era caro a tutti. Anche Micipsa da principio ne era stato contento, pensando che il valore di Giugurta sarebbe stato di onore per il suo regno; tuttavia quando vide che egli era tanto gradito ai democratici, per allontanarlo dalla città, lo mise a capo dei Numidi, che mandava in Spagna, in aiuto dei Romani. Qui Giugurta pervenne in breve tempo a tanta fama, da essere fortemente caro ai nostri e di grandissimo terrore per i Numantini. In quel tempo nel nostro esercito c’erano parecchi nobili ai quali le ricchezze erano preferibili al bene e all’onesto, ed essi stimolavano l’animo di Giugurta (dicendo che) se avesse ucciso Micipsa, si sarebbe impadronito del regno di Numidia. Ed egli così fece, dopo il suo ritorno.