Come impostare la difesa di una causa giudiziaria

Cum igitur causam tractare coepi, quaero quae sit res, quae sint personae et loca et tempora, quo oratio mea aptior sit quaestioni et iudicio; deinde illa duo diligentissime considero, quorum alterum est commendatio nostra aut eorum, quos defendimus, alterum est accommodatum ad commovendos animos eorum, apud quos dicimus, ad id quod volumus. Ita omnis ratio dicendi tribus rebus nititur: ut probemus vera esse, quae defendimus; ut conciliemus eos nobis, qui audiunt; ut vocemus animos eorum, ad quemcumque motum causa postulabit.

Cicerone

Quando dunque ho cominciato a trattare una causa, mi informo su quale sia la questione, quali siano le persone, i luoghi e i tempi, per quale inchiesta e giudizio sia più adatto il mio discorso; poi considero con grandissima cura quelle due cose, di cui una è la raccomandazione nostra o di quelli che difendiamo, l’altra è il modo di piegare a ciò che voglio gli animi di quelli dinanzi a cui parlo. Così l’intera maniera di parlare si appoggia su tre elementi: che dimostriamo essere vere le cose che difendiamo; che conciliamo a noi quelli che ascoltano; che attiriamo gli animi di quelli a qualunque sentimento la causa richiederà.